Samensturing, sleutel naar herstel van eenheid in de kerk
Gisteren sprak ik, Rianca, weer een pastor die zei wat ik al zo lang denk: Samensturing zou toch heel normaal moeten zijn voor een kerk? Dat dit voor het bedrijfsleven heel vernieuwend is snap ik, maar voor een kerk? Precies mijn gedachte. Helaas zie ik in de praktijk dat veel kerken niet bepaald uitblinken in het samenwerken als lichaam van Christus, laat staan dat we dit uitstralen naar buiten. Eenheid en gedeelde verantwoordelijkheid is niet bepaald ons handelsmerk.
Niet eenvoudig
Niemand zegt dan ook dat het eenvoudig is. Paulus start in Romeinen 12 met een aantal duidelijke aanwijzingen, al voor hij begint aan het beroemde beeld van het lichaam met vele leden. Eenheid vraagt om toewijding aan God, als offer in Zijn dienst (vers 1), het vraagt om een vernieuwing van je denken (vers 2), het vraagt om een realistische inschatting van je kwaliteiten en valkuilen, verstandig over jezelf denken (vers 3) en een besef van wederzijdse afhankelijkheid, weten dat je de ander nodig hebt (vers 4). Het vraagt een verlangen, een bewuste gerichtheid op Gods plan voor je gemeente, een kerk naar Gods hart!
Horizontale en verticale verbinding
Bij Samensturing spreken we dan over horizontale en verticale verbinding: verbinding met God en met de ander, verbinding met Gods plan voor de gemeente en verbondenheid met je broeders of zusters. Ik zie dat in mijn werk bij bedrijven en organisaties maar weinig terug, die echte verbinding. Vaak denken we in hokjes, structuren en profielen. Of we willen daar juist vanaf maar verzuimen weer de echte verbinding te maken met elkaar en met God en Zijn plan met ons.
Teamleiderschap
Kees Kraayenoord illustreerde dit voor mij prachtig tijdens de laatste Global Leadership Summit toen hij vertelde over het ontstaan en het succes van Mozaïek: gegrepen door de visie en met een krachtig pleidooi voor teamleiderschap. Soms denk ik dat we nog niet half weten hoe krachtig het is als je samen, vanuit gedeelde verantwoordelijkheid een aansprekende visie uitdraagt. Als kerk zijn we ons te weinig bewust van wat ons voorbeeld als kerk uitstraalt in de samenleving. Een kerk die eenheid en daarmee ook veiligheid uitstraalt werkt als een magneet.
Waar gaat het fout?
Waarom het ons niet lukt om de eenheid na te streven, de eenheid te bewaren en effectief samen te werken komt in eerste instantie voort uit het gemis van een gezamenlijk doel. Het gezamenlijk doel is onduidelijk of onzichtbaar geworden. Of nog erger het is er wel maar sluit niet langer aan bij Gods plan voor de gemeente en de betekenis daarvan voor de omgeving van de kerk. Je bent er als kerk immers niet voor jezelf. Toch zien wij nog altijd teveel kerken die sterk intern gericht zijn en dan gaat het jammer genoeg vaak niet over de geestelijke groei van de gemeenteleden, maar om allerhande zinloze discussies. Zo zonde!
Wat ik ook zie is dat we niet meer of te weinig gericht zijn op ieders unieke gaven en talenten. Door de vele taken die moeten gebeuren wordt er regelmatig ongemerkt overgegaan op een vacaturegerichte aanpak. Natuurlijk kan een vacaturegerichte aanpak gecombineerd worden met het kijken naar iemands gaven en talenten maar dan moet dat wel gebeuren en niet vergeten worden. Te vaak zitten teveel mensen in de kerk op de verkeerde plekken, waar ze zelf niet tot bloei komen en ook de gemeente niet optimaal kunnen dienen.
En ten derde is er vaak een te grote gerichtheid op de ‘alles in 1’ leider, ook wel predikant of voorganger genoemd. Die gerichtheid zorgt ervoor dat we passieve luisteraars worden in plaats van het discipelschap waartoe Jezus ons opriep. Het zorgt voor overbelaste leiders die teveel op hun schouders hebben en vaak te weinig toekomen aan hun kerntaken.
Waar begin je?
Als je in jouw gemeente aan de slag wil om een aansprekende kerk te worden, dan is herstel van eenheid en goede samenwerking het eerste wat je te doen staat. Als je niet met elkaar voor hetzelfde doel gaat, hoe wil je dit dan uitstralen naar buiten? Ga op zoek naar de roots van je gemeente, het ontstaan van de visie. Aan het ontstaan van een kerk of denominatie is doorgaans een openbaring van God voorafgegaan, zegt mijn collega en theoloog Wilbert de Goei vaak. En zo is het. Er is kracht in die openbaring. Waar het alleen fout gaat is, dat we dit vaak ervaren als ‘enige waarheid‘ in plaats van een richtinggevende aanwijzing van God. Er zijn namelijk veel mensen in de geschiedenis die een dergelijke openbaring hebben gehad. Ze kregen allemaal een stukje van de puzzel, allemaal een unieke bijdrage aan Gods plan met de kerk van alle tijden. En van daaruit mogen ze ook allemaal een unieke bijdrage aan het kerkelijke landschap leveren.
Zorg dat er een heldere visie is voor je gemeente en dat je die samen vertaalt naar leidende principes voor alle taken, rollen, taakgroepen en processen. Dat doe je door steeds de vraag te stellen: hoe draagt dit bij aan onze missie als kerk? Als je dit vertaalt in heldere principes en kaders, zorg je voor een stevig skelet van het levende lichaam. Je zorgt er ook voor dat je gemeente minder vatbaar is voor allerlei (machts-)strijd.
De volgende stap is oog hebben voor de gaven en talenten in de gemeente, zodat je die kunt verbinden aan de missie: hoe kunnen broeders en zusters in de gemeente bijdragen vanuit hun eigen unieke talenten en gaven? Hoe kunnen we stoppen met ‘vacaturedenken’; alleen maar denken aan de hokjes die ingekleurd moeten worden. Zou het niet veel beter werken als we gaan kijken naar wat we nodig hebben om ons doel te bereiken en wie in de gemeente er beschikt over kwaliteiten om hier iets in te doen? Op deze manier sluit onze aanpak meer aan op onze missie en werken we tegelijkertijd meer “gavengericht”.
Als we zo beginnen te denken, slaan we de weg naar eenheid en samenwerking als leden van één lichaam in. En zijn we er dan al? Nee, daar is meer voor nodig. Maar dit is een mooi begin om te komen tot een levend lichaam, een kerk van eenheid en energie! Een kerk waar eigenaarschap en gedeelde verantwoordelijkheid is, waar we samen zorgdragen voor de missie.
Dit jaar zijn we gestart met een Samensturing-in-de-kerk team: gepassioneerde organisatieadviseurs, theologen en coaches die een hart hebben voor herstel van de eenheid en samenwerking in en tussen kerken.
(Geschreven door: Rianca Evers met enkele aanvullingen van Wilbert de Goei)